از معماری سنتی تا معماری نوین با رویکرد مردم شناسی

پیش از پرداختن به هر مطلبی در مورد تاریخچه معماری مختصری توضیح خواهیم داد، هر بیننده با دیدن بناهای عظیم و محکمی که با گذشتن هزاران سال از قدمت آن، هنوز پا بر جاست، به هنر معماری در ایران پی خواهد برد و نیاز به توضیح نخواهد بود. بناهایی مانند پرسپولیس، تخت جمشید و…

“سرزمین ایران پیش از ورود ” آریایی­ها” – هزاره­ی دوم ق.م- اقوام و طوایف گوناگونی را در خود جای داده بود. اقوامی همچون ماننا، لولویی، گوتی و ایلامی که هر یک دارای حکومت­هایی بودند، لذا آریایی­ها پس از ورود با اقوامی بومی، از نظر فرهنگی امتزاج پیدا کردند و بعدها تمدن­های درخشانی نظیر ماد و هخامنشی و … پدیدار شد. هنر ایران به قدمت تاریخ است و آثار به جای مانده از دوره­ی پارینه­ی سنگی نجد ایران در کاوش غاری در “تنگ پبده” – واقع در کوه‌های بختیاری، شمال­شرقی شوشتر- ابزارها و سلاح­هایی از سنگ ناصاف – مشتمل بر چکش، پیکان، تیغه و تبر سنگی – و در نواحی “همیان”، “میرملاس” و “دوشه” – از توابع لرستان – شامل تصاویر جانوران و آدمیان منقوش بر صخره‌های قایم به رنگ‌های سیاه، زرد و سرخ یافت شده است که قدمتشان به حدود 15 هزار سال ق.م می‌رسد، موید این امر است.” (یاری، 1388، ص 28)

ایرانیان به هنرهای زیادی معروف هستند از جمله این هنرها که قدمت زیادی دارد معماری است. معماری در ایران باستان از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است و با دیدن آثار ارزشمند کشورمان پی به این مسئله می­بریم. و به قول معروف “هنر نزد ایرانیان است و بس”.

“عالی‌ترین هنر ایرانی به معنی حقیقی هنر، همیشه معماری آن بوده است. معماری ایرانی که معنا و مفهوم الهی، مذهبی و معنوی دارد دارای سابقه­ی دیرپایی است و از لااقل حدود 5000 سال ق.م تا عصر حاضر نمونه‌های مشخص این معماری بر پهنه­ی گسترده­ای از سوریه تا هندوستان شمالی و کناره‌های چین، از قفقاز تا زنگبار پراکنده است که دارای تنوع خاصی هم هست. به گونه­ای که “پرفسور آرثر ایهام پوپ”     ایران­شناس آمریکایی می­نویسد:

بناهای ایران گوناگون است از کلبه‌های دهقانی و قهوه­خانه‌ها و کوشک­ها گرفته، تا زیباترین و باشکوه­ترین ساختمان‌هایی که جهان تاکنون به چشم خود دیده است.” (همان منبع، ص 29)

ایرانیان تنها مردمانی از جهان اسلام هستند که پیش از همه مغلوب گشتند و بیش از همه در ترویج اسلام و ترویج دستاوردهای علمی و فرهنگی و تمدنی آن کوشیدند و هیچ گاه هم زبان کهن خویش را رها ننمودند .